Uitvraag rol van sleuteltechnologieën voor
thematische KIA’s

In gesprekken met de coördinatoren van de thematische KIA’s werd een beschrijving van deze perspectieven opgehaald. In de gesprekken werd bovendien ingegaan op de wijze van samenwerking tussen de thematische KIA’s en de KIA ST. Gekoppeld aan deze gesprekken werd door het ministerie van EZK ten behoeve van de NTS een uitvraag gedaan op detailniveau naar het belang van de verschillende sleuteltechnologieën voor de specifieke missies van de thematische KIA’s. De resultaten van de gesprekken zijn hieronder overkoepelend samengevat en staan vervolgens per thematische KIA weergegeven.

De volgende vijf vragen werden aan alle thematische KIA’s voorgelegd. Wanneer bepaalde vragen of onderdelen daarvan minder relevant waren werden deze niet of minder gedetailleerd beschreven.

• Vraag 1: Hoe wordt vanuit de thematische KIA teruggekeken op deze KIC-periode met betrekking tot sleuteltechnologieën en de rol van KIA ST daarin? Wat zou verbeterd kunnen worden en op welke wijze?
• Vraag 2: Beschrijf kort welke sleuteltechnologieclusters van belang zijn voor de thematische KIA.
• Vraag 3: Geef aan welke sleuteltechnologieclusters uit vraag 1 van belang zijn voor welke missie van de thematische KIA en licht kort toe.
• Vraag 4: Wat zijn de meest relevante specifieke sleuteltechnologieën uit de genoemde clusters die worden toegepast in de thematische KIA en wat is hun rol? Geef indien mogelijk ook aan via welke missies dit loopt. Let op: Het gaat hier om ‘innoveren met sleuteltechnologieën’.
• Vraag 5: Welke specifieke sleuteltechnologieën moeten worden doorontwikkeld in het belang van de thematische KIA? Let op: Het gaat hier om ‘innoveren in sleuteltechnologieën’. Geef ook aan welke programma's lopen (of gaan lopen) ten behoeve van de doorontwikkeling van deze sleuteltechnologieën.

Per vraag is hieronder een overkoepelende samenvatting weergegeven. Omdat het het voor veel thematische KIA’s niet mogelijk was om vraag 3 voldoende te beantwoorden, is dit aspect in de samenvatting achterwege gelaten.

Aansluiting van de KIA ST op de thematische KIA’s

De belangrijke rol van sleuteltechnologieën en daarmee van de KIA ST voor de centrale missies van het MIB wordt breed herkend vanuit de thematische KIA’s. Technologie is een belangrijk middel voor de thematische KIA’s om hun doelstellingen te behalen, zowel op korte als op langere termijn. Dat vertaalt zich ook in een duidelijk zwaartepunt binnen de PPS-portfolio, wat laat zien dat publieke en private partijen zich duidelijk organiseren rondom sleuteltechnologieën in de thematische KIA’s. Dit beeld wordt ondersteund door de NGF-projecten die gerelateerd zijn aan de domeinen van de thematische KIA’s.

Het verschil in focus van de KIA ST (primair gericht op laag TRL-ontwikkeling) ten opzichte van de thematische KIA’s (ontwikkeling op midden en hoog TRL) was voor de partijen duidelijk. De mate waarin actief aan en over sleuteltechnologieën wordt nagedacht verschilt aanzienlijk per thematische KIA. Er is in de afgelopen periode gewerkt aan het beschrijven van de raakvlakken en de overlap tussen de KIA ST en de thematische KIA’s. Aan beide zijden zijn veel initiatieven opgestart, zoals de BGPs binnen de KIA ST, waarmee een solide basis is gelegd om strategisch op te bouwen.

De interactie tussen de KIA ST en de thematische KIA’s zou intensiever kunnen zijn. De genoemde raakvlakken en overlap bieden kansen voor strategische samenwerking. Hierbij wordt als eerste gedacht aan sleuteltechnologieën waarvan de relevantie herkend wordt binnen meerdere thematische KIA’s. Maar ook in het geval van een market pull vanuit één thematische KIA wordt een gezamenlijke aanpak aangemoedigd. Het vergroten van de zichtbaarheid van sleuteltechnologieën en van activiteiten gericht op de (door)ontwikkeling daarvan, zowel binnen de thematische KIA’s als vanuit de KIA ST, kan een nauwere samenwerking stimuleren.

Om aan de wens voor nauwere samenwerking invulling te geven is het enerzijds nodig dat de thematische KIA’s hun programmering zo aanpassen dat deze deelname van sleuteltechnologie-spelers stimuleert. De KIA ST kan een actieve rol spelen in het verbinden van onderwerpen van de thematische KIA’s met het sleuteltechnologie-ecosysteem. Hier wordt onder meer invulling aan gegeven door de nieuwe sleuteltechnologieconferenties en door een actievere vertegenwoordiging van de KIA ST binnen de thematische KIA’s.

Versnippering van financiering en beleid wordt genoemd als factor die de samenwerking en de innovatiesnelheid beperkt. Daarnaast is het van belang om Nederlandse initiatieven af te stemmen op het Europese en internationale speelveld.

Het belang van sleuteltechnologieclusters voor de thematische KIA’s

Voor vrijwel alle thematische KIA’s behoren Digital and information technologies en Engineering and fabrication technologies tot de meest relevante sleuteltechnologieclusters. Ook de relevantie van de clusters Advanced materials, Chemical technologies en Life science and biotechnologies werd breed ervaren; ze werden ieder drie thematische KIA’s genoemd als belangrijk sleuteltechnologiecluster. De andere drie sleuteltechnologieclusters (Photonics and optical technologies, Quantum technologies en Nanotechnology) werden niet door meerdere thematische KIA’s gekenmerkt als zijnde van primair belang.

De relevantie van Digital and information technologies wordt zeer breed ervaren. Het is bijvoorbeeld van belang voor het (beter) organiseren van zorg, waarvoor goede, betrouwbare, actionable data nodig is die nu vaak niet beschikbaar is. Het belang van het ontsluiten van gegevens is ook voor LWV groot, bijvoorbeeld voor modellering, voorspellen en digital twinning. Dit laatste wordt in het veiligheidsdomein als ondersteunend gezien voor situationeel overzicht en planning van interventies. Digitale oplossingen zijn relatief makkelijk te kopiëren en generiek toepasbaar op andere gebieden of domeinen. Het belang van de KIA Digitalisering ligt onder meer in het formuleren van antwoorden op deze uitdagingen.

Binnen het cluster Engineering and fabrication technologies wordt sensing relevant geacht voor een goede veiligheids-informatievoorziening en, in combinatie met robotica, om mensen langer thuis te kunnen laten wonen. Robotica wordt ook zelfstandig genoemd als relevante sleuteltechnologie voor LWV. Imaging technologies zijn daarnaast van belang voor zowel medisch specialistische zorg als voor verplaatsing van zorg naar de eerste lijn. Het cluster is tot slot relevant vanwege sensoren voor afvalscheiding, system engineering voor het circulair denken over het maken van additieven en voor productstandaarden op het gebied van Circulaire Economie.

Advanced materials is als cluster van belang voor de thematische KIA Veiligheid. Het belang is ook groot voor Energietransitie, omdat dit grotendeels over apparatuur en installaties gaat. Dit cluster kan bijdragen aan winst op het gebied van slijtage, efficiency, gewicht, sterkte, levensduur, kosten en opbrengsten. Dit geldt voor Circulaire Economie met name voor bijvoorbeeld substitutie van (kritische) materialen en voor het ontwikkelen van biodegradable kunststoffen. De focus ligt niet alleen op functionele materiaaleigenschappen voor de primaire toepassing maar ook op de mogelijkheden voor hergebruik en verwerking. Een aandachtspunt bij nieuwe materialen is dat een risicobeoordeling voor milieu- en gezondheidseffecten complex is. Maar dit is wel noodzakelijk voordat dergelijke materialen grootschalig worden gebruikt. Het Safe & Sustainable by Design framework kan hiervoor ingezet worden.

Het belang van Chemical technologies speelt binnen Energietransitie vooral voor industriële toepassingen, zoals verbetering van efficiency van bestaande reacties en het ontwikkelen van nieuwe grondstoffen en producten door middel van nieuwe reacties. Voor Circulaire Economie is het cluster relevant voor het scheiden van materiaalstromen bij afvalverwerking, voor analyse van materialen en voor bijvoorbeeld chemisch recyclen. Voor LWV ligt de relevantie in onder meer waterzuivering (waaronder het verwijderen of afbreken van medicijnresten) en (bio)processing van biomassa. Voor deze nieuwe stoffen en processen gelden dezelfde risico-overwegingen als voor nieuwe materialen.

De relevantie van het cluster Life science and biotechnologies ligt voor Circulaire Economie bij het verwerken van afvalstoffen, de productie van materialen, het omzetten van reststofstromen in nuttige materialen en in de substitutie van belastende materialen door biomaterialen. Voor LWV is het cluster van belang voor onder meer plantenveredeling, bioprocessing van biomassa en eiwitproductie. Binnen G&Z ligt de nadruk onder andere op diagnostiek, behandeling, geneesmiddelenonderzoek en leveringszekerheid.

Vanuit vrijwel alle KIA’s werd benadrukt dat dit niet betekent dat andere clusters niet relevant zijn voor de verschillende missies, maar dat die relevantie zich in dat geval beperkt tot één of enkele sleuteltechnologieën dan wel missies of MMIPs. Ook werd benadrukt dat in de meest gevallen juist een combinatie van sleuteltechnologieën leidt tot een succesvolle innovatie ten behoeve van maatschappelijke uitdagingen.

Innovatie met specifieke sleuteltechnologieën in de thematische KIA’s

Een groot aantal specifieke sleuteltechnologieën vindt toepassing in de verschillende thematische KIA’s. Sleuteltechnologieën uit het cluster Digital and information technologies werden het meest genoemd. Zo wordt Artificial intelligence brede toegepast binnen de KIA’s en wordt dit vaak gekoppeld met Data science, data analytics and data spaces en met Cyber security technologies. Ook Digital twinning and immersive technologies wordt vaker genoemd. Dit sluit nauw aan bij de transitie digitalisering, waarvoor verwezen wordt naar de deel-KIA Digitalisering.

Benadrukt werd dat bijna alle sleuteltechnologieën wel ergens binnen de verschillende thema’s van belang zijn, veelal juist in combinatie met één of meerdere andere sleuteltechnologieën. Dit onderschrijft dat het primaat voor de doorontwikkeling van deze sleuteltechnologieën ten behoeve van thematische toepassingen bij de thematische KIA’s ligt. Een uitdaging voor de thematische KIA’s in de toepassing van veel sleuteltechnologieën ligt daarnaast in de maatschappelijke kant van transities.

Innovatie in specifieke sleuteltechnologieën voor de thematische KIA’s

Het duiden van de sleuteltechnologieën waarin verdere innovatie gewenst is ten behoeve van de maatschappelijke uitdagingen levert een gedifferentieerd beeld op. Voor G&Z lijkt de ontwikkeling van nanotechnologie nieuwe mogelijkheden te ontsluiten voor een kleinere ecologische footprint maar ook voor nieuwe toepassingen, zoals personalized medicine. Robotica biedt kansen voor de KIA Veiligheid voor de ontwikkeling van (semi-)autonome systemen. Dit geldt ook voor de KIA LWV, die ook een aantal andere sleuteltechnologieën benoemt die doorontwikkeling behoeven, waaronder Sensor and actuator technologies, Biomanufacturing and bioprocessing, Energy materials en Photon generation technologies. Voor de KIA Energietransitie wordt vooral vanuit toepassingen gekeken naar sleuteltechnologieën, resulterend in een breed pallet aan technologieën waarop ontwikkeling gewenst is. Voor Circulaire Economie is doorontwikkeling gewenst in onder meer Catalysis en Separation technologies in verband met kritische materialen, in Electricity-driven chemical reaction technologies voor Carbon Capture an Utilisation, in Soft/bio materials voor klimaatneutrale materialen en in Digital twinning in verband met bijvoorbeeld hergebruik van materialen bij onderhoud van grote infrastructuur.